Thực phẩm chức năng đang ngày càng phổ biến tại Việt Nam nhờ công dụng hỗ trợ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, để kinh doanh hợp pháp, bạn cần đáp ứng các điều kiện pháp lý nghiêm ngặt theo quy định của pháp luật Việt Nam. Bài viết này của Civillaw sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về điều kiện đăng ký kinh doanh thực phẩm chức năng, từ thủ tục pháp lý, giấy phép cần thiết, đến yêu cầu về cơ sở vật chất và nhân sự.
Thực phẩm chức năng là gì?
Thực phẩm chức năng, theo Luật An toàn thực phẩm 2010, là loại thực phẩm được dùng để hỗ trợ chức năng của cơ thể con người, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm bớt nguy cơ mắc bệnh, bao gồm thực phẩm bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khoẻ, thực phẩm dinh dưỡng y học. Một số ví dụ phổ biến bao gồm:
Thực phẩm bảo vệ sức khỏe: Ví dụ, viên uống bổ sung collagen, vitamin D.
Thực phẩm dinh dưỡng y học: Sản phẩm dành cho người bệnh hoặc người cần phục hồi sức khỏe.
Thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng: Các sản phẩm bổ sung kẽm, canxi, hoặc omega-3.
Hiểu rõ khái niệm này giúp bạn xác định đúng loại sản phẩm và các yêu cầu pháp lý liên quan khi kinh doanh. Để bắt đầu, bạn cần đáp ứng các điều kiện cụ thể để đăng ký kinh doanh thực phẩm chức năng.
Điều kiện đăng ký kinh doanh thực phẩm chức năng
Để kinh doanh thực phẩm chức năng tại Việt Nam, bạn cần tuân thủ các quy định pháp luật, bao gồm Luật Doanh nghiệp 2020, Nghị định 15/2018/NĐ-CP, và các thông tư liên quan. Dưới đây là các điều kiện chi tiết:
Điều kiện về tư cách pháp nhân
Thành lập doanh nghiệp hoặc hộ kinh doanh:
Bạn cần đăng ký thành lập doanh nghiệp (công ty TNHH, công ty cổ phần, v.v.) hoặc hộ kinh doanh cá thể tại Sở Tài chính.
Ngành nghề kinh doanh phải bao gồm các mã ngành liên quan đến thực phẩm chức năng, ví dụ:
4632: Bán buôn thực phẩm
4722: Bán lẻ thực phẩm trong các cửa hàng chuyên doanh
1079: Sản xuất thực phẩm khác chưa được phân vào đâu (nếu có hoạt động sản xuất thực phẩm chức năng)
2100: Sản xuất thuốc, hóa dược và dược liệu (nếu sản phẩm có tính chất đặc biệt)..
Nếu doanh nghiệp đã thành lập nhưng chưa có ngành nghề phù hợp, bạn cần bổ sung ngành nghề kinh doanh thực phẩm chức năng.
Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh:
Đây là giấy tờ bắt buộc để chứng minh tư cách pháp nhân hợp lệ. Sau khi đăng ký, bạn sẽ nhận được mã số thuế và giấy chứng nhận từ cơ quan nhà nước.
Giấy phép cần thiết khác
Để kinh doanh thực phẩm chức năng, bạn cần có các giấy phép sau:
Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm:
Theo quy định tại khoản 1 Điều 11 của Nghị định 15/2018/NĐ-CP, cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm phải có Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm khi hoạt động.
Giấy xác nhận công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm:
Mỗi sản phẩm thực phẩm chức năng phải được công bố trước khi lưu hành trên thị trường.
Đối với sản phẩm nhập khẩu, cần thêm giấy chứng nhận lưu hành tự do (CFS) từ nước xuất khẩu.
Điều kiện về cơ sở vật chất – nhân sự
Hệ thống quản lý chất lượng: Cơ sở phải thiết lập và duy trì hệ thống để kiểm soát quy trình sản xuất và phân phối, nhằm bảo đảm sản phẩm luôn đạt tiêu chuẩn đã công bố và an toàn cho người tiêu dùng cho đến khi hết hạn sử dụng.
Nhân sự: Nhân viên phải có trình độ phù hợp và được đào tạo về GMP, an toàn thực phẩm và chuyên môn liên quan. Trưởng bộ phận sản xuất và trưởng bộ phận kiểm soát chất lượng phải là nhân sự chính thức, làm việc toàn thời gian và độc lập với nhau. Người phụ trách chuyên môn phải có bằng đại học trở lên trong các ngành Y, Dược, Dinh dưỡng, An toàn thực phẩm hoặc Công nghệ thực phẩm và có ít nhất 3 năm kinh nghiệm.
Cơ sở vật chất: Nhà xưởng, thiết bị và các tiện ích phải được thiết kế, lắp đặt phù hợp theo nguyên tắc một chiều, dễ vệ sinh, hạn chế rủi ro nhầm lẫn, ô nhiễm và các yếu tố gây ảnh hưởng xấu đến sản phẩm.
Hồ sơ, tài liệu: Cơ sở phải lưu giữ đầy đủ hồ sơ về sản xuất, kiểm soát chất lượng, phân phối sản phẩm để có thể truy xuất thông tin mọi lô sản phẩm và hoạt động liên quan.
Quy trình sản xuất: Các bước sản xuất phải theo đúng quy trình, hướng dẫn kỹ thuật; thực hiện kiểm tra, giám sát để tránh nhầm lẫn, nhiễm bẩn, nhiễm chéo. Việc ghi chép phải thực hiện ngay trong hoặc sau khi hoàn thành từng công đoạn.
Bộ phận kiểm soát chất lượng: Cơ sở phải có bộ phận chuyên trách để đảm bảo sản phẩm được sản xuất đúng quy trình, đã thực hiện đủ các thử nghiệm cần thiết và chỉ cho phép xuất kho khi sản phẩm đạt chất lượng. Sản phẩm cũng cần được theo dõi về độ ổn định.
Gia công sản xuất hoặc kiểm nghiệm: Nếu cơ sở thuê đơn vị khác thực hiện, thì bên nhận hợp đồng phải có đầy đủ điều kiện về nhà xưởng, thiết bị, nhân lực và tuân thủ đúng quy định của cơ quan quản lý.
Khiếu nại, thu hồi: Phải có quy trình xử lý khiếu nại, thu hồi sản phẩm, tự kiểm tra nội bộ; mọi hoạt động này đều phải được thực hiện đúng quy trình và ghi chép đầy đủ.
Hướng dẫn GMP: Bộ Y tế có trách nhiệm ban hành hướng dẫn thực hành sản xuất tốt (GMP) đối với thực phẩm bảo vệ sức khỏe để các cơ sở thực hiện. Từ ngày 01/7/2019, tất cả cơ sở sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe bắt buộc phải thực hiện theo hướng dẫn GMP của Bộ Y tế.
Hồ sơ đăng ký công bố sản phẩm thực phẩm chức năng
Bản công bố sản phẩm được quy định tại Mẫu số 02 Phụ lục I ban hành kèm theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP
Giấy chứng nhận lưu hành tự do (Certificate of Free Sale) hoặc Giấy chứng nhận xuất khẩu (Certificate of Exportation) hoặc Giấy chứng nhận y tế (Health Certificate) của cơ quan có thẩm quyền của nước xuất xứ/xuất khẩu cấp có nội dung bảo đảm an toàn cho người sử dụng hoặc được bán tự do tại thị trường của nước sản xuất/xuất khẩu (hợp pháp hóa lãnh sự).
Phiếu kết quả kiểm nghiệm an toàn thực phẩm của sản phẩm trong thời hạn 12 tháng tính đến ngày nộp hồ sơ được cấp bởi phòng kiểm nghiệm được chỉ định hoặc phòng kiểm nghiệm được công nhận phù hợp ISO 17025 gồm các chỉ tiêu an toàn do Bộ Y tế ban hành theo nguyên tắc quản lý rủi ro phù hợp với quy định của quốc tế hoặc các chỉ tiêu an toàn theo các quy chuẩn, tiêu chuẩn tương ứng do tổ chức, cá nhân công bố trong trường hợp chưa có quy định của Bộ Y tế (bản chính hoặc bản sao chứng thực).
Bằng chứng khoa học chứng minh công dụng của sản phẩm hoặc của thành phần tạo nên công dụng đã công bố (bản chính hoặc bản sao có xác nhận của tổ chức, cá nhân). Khi sử dụng bằng chứng khoa học về công dụng thành phần của sản phẩm để làm công dụng cho sản phẩm thì liều sử dụng hàng ngày của sản phẩm tối thiểu phải lớn hơn hoặc bằng 15% lượng sử dụng thành phần đó đã nêu trong tài liệu.
Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm đạt yêu cầu Thực hành sản xuất tốt (GMP) hoặc chứng nhận tương đương trong trường hợp sản phẩm nhập khẩu là thực phẩm bảo vệ sức khỏe áp dụng từ ngày 01 tháng 7 năm 2019 (bản có xác nhận của tổ chức, cá nhân).
Hồ sơ xin giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm
Để được cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm, bạn cần chuẩn bị hồ sơ gồm:
Đơn đề nghị cấp giấy chứng nhận (theo mẫu của Bộ Y tế).
Bản sao giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.
Bản thuyết minh về cơ sở vật chất:
Sơ đồ mặt bằng kho bãi, khu vực bảo quản.
Mô tả trang thiết bị và quy trình vệ sinh.
Giấy xác nhận tập huấn an toàn thực phẩm của chủ cơ sở và nhân viên.
Giấy khám sức khỏe của nhân viên trực tiếp kinh doanh.
Hồ sơ được nộp tại cơ quan chức năng (thường là Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm địa phương hoặc Cục An toàn thực phẩm). Sau khi nộp, cơ quan sẽ kiểm tra thực tế tại cơ sở và cấp giấy chứng nhận nếu đạt yêu cầu.
Tham khảo: Dịch vụ đăng ký kinh doanh
Kinh doanh thực phẩm chức năng online
Kinh doanh thực phẩm chức năng qua các nền tảng online (website, sàn thương mại điện tử) đang rất phổ biến. Tuy nhiên, bạn vẫn phải đáp ứng các điều kiện giống kinh doanh truyền thống, đồng thời lưu ý:
Quảng cáo sản phẩm:
Không được quảng cáo sai sự thật về công dụng sản phẩm (ví dụ: “chữa bệnh ung thư”).
Tuân thủ quy định pháp luật về quảng cáo thực phẩm chức năng.
Nhãn mác sản phẩm phải ghi rõ: “Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.”
Đăng ký trên sàn thương mại điện tử:
Nếu bán qua Shopee, Lazada, hoặc Tiki, cần đăng ký gian hàng và cung cấp đầy đủ giấy phép kinh doanh, giấy công bố sản phẩm.
Bảo quản và vận chuyển:
Đảm bảo sản phẩm được bảo quản đúng cách trong quá trình vận chuyển để tránh hư hỏng.
Lưu ý để tránh rủi ro khi kinh doanh thực phẩm chức năng
Để kinh doanh thực phẩm chức năng thành công và tránh vi phạm pháp luật, bạn cần lưu ý:
Đảm bảo chất lượng sản phẩm:
Chỉ nhập khẩu hoặc phân phối sản phẩm từ các nhà cung cấp uy tín, có giấy tờ kiểm định rõ ràng.
Tránh vi phạm nhãn mác hoặc quảng cáo sai lệch.
Tuân thủ quy định bảo quản:
Thực phẩm chức năng dễ bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ, độ ẩm. Đảm bảo kho bãi đáp ứng tiêu chuẩn để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.
Cập nhật quy định pháp luật:
Các quy định về an toàn thực phẩm thường xuyên được cập nhật.
Tư vấn pháp lý nếu cần:
Nếu chưa quen với thủ tục, bạn có thể thuê dịch vụ tư vấn pháp lý để hoàn thiện hồ sơ nhanh chóng.
Các câu hỏi thường gặp
1. Thực phẩm chức năng có phải đăng ký kinh doanh không?
Có. Nếu bạn muốn kinh doanh thực phẩm chức năng, bạn bắt buộc phải đăng ký ngành nghề kinh doanh có liên quan đến bán buôn, bán lẻ hoặc sản xuất thực phẩm và phải thực hiện các thủ tục pháp lý khác như: công bố sản phẩm, xin giấy phép an toàn thực phẩm, nếu có sản xuất.
2. Muốn kinh doanh thực phẩm chức năng cần đăng ký ngành nghề gì?
Bạn cần đăng ký một trong các ngành nghề sau (mã ngành cấp 4 theo Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam):
4632: Bán buôn thực phẩm
4722: Bán lẻ thực phẩm trong các cửa hàng chuyên doanh
1079: Sản xuất thực phẩm khác chưa được phân vào đâu (nếu có hoạt động sản xuất thực phẩm chức năng)
2100: Sản xuất thuốc, hóa dược và dược liệu (nếu sản phẩm có tính chất đặc biệt)
3. Có cần công bố sản phẩm thực phẩm chức năng trước khi bán không?
Có. Mỗi sản phẩm thực phẩm chức năng phải đăng ký bản công bố sản phẩm tại Cục An toàn thực phẩm – Bộ Y tế trước khi đưa ra thị trường. Nếu sản phẩm nhập khẩu thì cần làm thủ tục công bố nhập khẩu.
Kinh doanh thực phẩm chức năng là một lĩnh vực tiềm năng nhưng đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật. Để bắt đầu, bạn cần đáp ứng các điều kiện về tư cách pháp nhân, giấy phép an toàn thực phẩm, cơ sở vật chất, và công bố sản phẩm. Việc tuân thủ đúng quy định không chỉ giúp bạn tránh rủi ro pháp lý mà còn xây dựng uy tín thương hiệu. Nếu bạn cần hỗ trợ chi tiết hơn, hãy liên hệ với Civillaw để được tư vấn chuyên nghiệp.
