Cho thuê phòng trọ là một hình thức kinh doanh phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM hay Đà Nẵng. Với nhu cầu nhà ở ngày càng tăng, nhiều người tận dụng nhà riêng hoặc đầu tư xây dựng nhà trọ để kiếm thêm thu nhập. Tuy nhiên, một câu hỏi thường gặp là: “Cho thuê phòng trọ có cần đăng ký kinh doanh không?”. Bài viết này của Civillaw sẽ giải thích chi tiết cho câu hỏi trên.
Cho thuê phòng trọ có cần đăng ký kinh doanh không?
Theo quy định pháp luật Việt Nam, hoạt động cho thuê phòng trọ được xem là một hình thức kinh doanh dịch vụ lưu trú. Cụ thể:
Nghị định 39/2007/NĐ-CP (Khoản 1, Điều 3) liệt kê các hoạt động thương mại không cần đăng ký kinh doanh, như bán rong, buôn bán quà vặt, hoặc các hoạt động không mang tính thường xuyên. Tuy nhiên, cho thuê phòng trọ không nằm trong danh sách này.
Nghị định 01/2021/NĐ-CP (Khoản 2, Điều 79) quy định rõ: Các hoạt động kinh doanh dịch vụ lưu trú, bao gồm cho thuê phòng trọ, đều phải đăng ký kinh doanh.
Vì vậy, dù bạn cho thuê một phòng trọ hay nhiều phòng trọ, chỉ cần hoạt động này diễn ra thường xuyên và mang tính thương mại (thu tiền thuê), bạn bắt buộc phải đăng ký kinh doanh.
Trường hợp ngoại lệ: Nếu bạn cho thuê phòng trọ không thường xuyên, không mang tính thương mại (ví dụ: cho người thân, bạn bè ở nhờ và không thu tiền), bạn có thể không cần đăng ký. Tuy nhiên, trường hợp này rất hiếm và cần được xác minh kỹ lưỡng với cơ quan chức năng để tránh vi phạm.
Kết luận: Hầu hết các trường hợp cho thuê phòng trọ đều phải đăng ký kinh doanh để đảm bảo tuân thủ pháp luật.
Hình thức đăng ký kinh doanh cho thuê phòng trọ
Khi kinh doanh phòng trọ, bạn có thể lựa chọn một trong hai hình thức đăng ký kinh doanh phổ biến:
Hộ kinh doanh cá thể
Phù hợp với: Quy mô nhỏ, như cho thuê vài phòng trọ hoặc một dãy trọ đơn giản.
Điều kiện:
Công dân Việt Nam, từ 18 tuổi trở lên, có đủ năng lực hành vi dân sự
Không thuộc nhóm đối tượng bị cấm kinh doanh (như công chức, viên chức nhà nước).
Mã ngành kinh doanh: 5510 – Dịch vụ lưu trú ngắn ngày.
Ưu điểm: Thủ tục đơn giản, chi phí thấp, quản lý dễ dàng.
Nhược điểm: Quy mô hạn chế, không phù hợp nếu muốn mở rộng kinh doanh lớn.
Thành lập doanh nghiệp (Công ty TNHH hoặc Công ty Cổ phần)
Phù hợp với: Quy mô lớn, như chuỗi nhà trọ, chung cư mini hoặc khách sạn.
Ưu điểm: Dễ dàng mở rộng quy mô, có tư cách pháp nhân, thuận lợi khi làm việc với đối tác.
Nhược điểm: Thủ tục phức tạp hơn, chi phí cao hơn (bao gồm vốn điều lệ, chi phí kế toán, thuế).
Lời khuyên: Nếu bạn mới bắt đầu và chỉ cho thuê vài phòng, hộ kinh doanh cá thể là lựa chọn phù hợp nhất. Nếu có kế hoạch mở rộng quy mô, hãy cân nhắc thành lập doanh nghiệp.
Thủ tục đăng ký kinh doanh nhà trọ, phòng trọ
Quy trình đăng ký kinh doanh nhà trọ, phòng trọ gồm các bước sau:
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ đăng ký kinh doanh nhà trọ, phòng trọ
Để đăng ký kinh doanh nhà trọ, phòng trọ dưới hình thức hộ kinh doanh, bạn cần chuẩn bị các giấy tờ sau:
Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh
Bản sao công chứng giấy tờ tùy thân: CCCD/Hộ chiếu của chủ hộ kinh doanh.
Văn bản chứng minh quyền sử dụng địa điểm kinh doanh:
Bản sao công chứng Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất/sở hữu nhà.
Hợp đồng thuê nhà (nếu thuê lại).
Bản cam kết an ninh trật tự: Theo mẫu của Công an địa phương, cam kết đảm bảo an ninh tại khu trọ.
Giấy chứng nhận PCCC (nếu nhà trọ thuộc diện phải kiểm tra PCCC, ví dụ: từ 5 tầng trở lên).
Hồ sơ cần được chuẩn bị đầy đủ, đúng mẫu để tránh việc bổ sung, làm chậm tiến độ đăng ký.
Để đăng ký kinh doanh nhà trọ, phòng trọ dưới hình thức doanh nghiệp, bạn cần chuẩn bị các giấy tờ sau:
Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp.
Điều lệ công ty (đối với công ty TNHH, cổ phần).
Danh sách thành viên/cổ đông.
Bản sao CCCD của chủ doanh nghiệp hoặc thành viên.
Bước 2: Nộp hồ sơ đăng ký kinh doanh nhà trọ, phòng trọ
Từ 01/07/2025, nộp hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh trực tiếp tại cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã. Ngoài ra, bạn có thể nộp hồ sơ trực tuyến qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia hoặc Cổng thông tin đăng ký doanh nghiệp của địa phương. Lệ phí đăng ký: Khoảng 100.000 – 300.000 đồng, tùy địa phương.
Nộp hồ sơ thành lập doanh nghiệp tại tại Sở Tài Chính tỉnh/thành phố. Có thể nộp trực tuyến qua Cổng thông tin Quốc gia về đăng ký doanh nghiệp. Lệ phí đăng ký khoảng 100.000 đồng.
Bước 3: Nhận kết quả xử lý hồ sơ đăng ký kinh doanh nhà trọ, phòng trọ
Thời gian xử lý hồ sơ: 3-5 ngày làm việc nếu hồ sơ hợp lệ.
Bạn sẽ nhận được Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh./ Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
Bước 4: Đăng ký mã số thuế đối với hộ kinh doanh
Đối với doanh nghiệp, mã số doanh nghiệp đồng thời là mã số thuế nhưng đối với hộ kinh doanh cần thực hiện thêm thủ tục đăng ký mã số thuế. Do đó, sau khi nhận giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh, đến Đội Thuế quận/huyện để đăng ký mã số thuế.
Mức phạt nếu không đăng ký kinh doanh
Nếu bạn kinh doanh nhà trọ mà không đăng ký, bạn có thể đối mặt với các hình phạt tiền từ 5 đến 10 triệu nếu không đăng ký hộ kinh doanh trong những trường hợp phải đăng ký hoặc từ 50 đến 100 triệu nếu hoạt động dưới hình thức doanh nghiệp nhưng không đăng ký doanh nghiệp theo Nghị định 122/2021/NĐ-CP.
Biện pháp khắc phục: Cơ quan chức năng sẽ yêu cầu bạn đăng ký kinh doanh trong thời hạn nhất định. Nếu không thực hiện, có thể bị xử phạt thêm hoặc bị cưỡng chế.
Hậu quả khác:
Gặp khó khăn khi giải quyết tranh chấp với người thuê trọ.
Bị cơ quan chức năng kiểm tra, gây gián đoạn hoạt động kinh doanh.
Để tránh rủi ro pháp lý, bạn nên đăng ký kinh doanh ngay từ đầu để đảm bảo hoạt động hợp pháp và yên tâm.
Những lưu ý khi kinh doanh phòng trọ
Để kinh doanh nhà trọ hiệu quả và hợp pháp, bạn cần chú ý các vấn đề sau:
Thông báo với cơ quan chức năng: Bạn phải gửi văn bản thông báo đến Công an phường/xã ít nhất 3 ngày trước khi bắt đầu cho thuê. Nội dung thông báo: Thông tin chủ nhà, địa chỉ nhà trọ, danh sách người thuê (nếu có).
Báo cáo định kỳ: Chủ nhà trọ phải báo cáo hàng tháng về tình hình an ninh, trật tự tại nhà trọ (theo mẫu của Công an phường).
Đảm bảo cung cấp thông tin chính xác để tránh bị kiểm tra đột xuất.
Phòng cháy chữa cháy (PCCC): Trang bị bình chữa cháy, lối thoát hiểm theo Nghị định 136/2020/NĐ-CP. Đảm bảo nhà trọ đáp ứng tiêu chuẩn an toàn PCCC, đặc biệt với nhà trọ nhiều tầng hoặc chung cư mini.
Đăng ký tạm trú: Hỗ trợ người thuê đăng ký tạm trú tại Công an phường/xã. Hồ sơ: CMND/CCCD, hợp đồng thuê nhà, giấy tờ tùy thân của người thuê.
Hợp đồng thuê nhà: Soạn hợp đồng thuê rõ ràng, nêu chi tiết giá thuê, thời hạn, quyền và nghĩa vụ của hai bên. Công chứng hợp đồng nếu cần (đặc biệt với nhà trọ giá trị cao).
Lời khuyên: Hãy lưu giữ hồ sơ, hợp đồng và các giấy tờ liên quan để dễ dàng xử lý khi có tranh chấp hoặc kiểm tra từ cơ quan chức năng.
Câu hỏi thường gặp
Cho thuê 1 phòng trọ có cần đăng ký kinh doanh không?
Có, nếu hoạt động cho thuê diễn ra thường xuyên và mang tính thương mại, bạn vẫn phải đăng ký kinh doanh, dù chỉ cho thuê 1 phòng.
Không đăng ký kinh doanh nhà trọ bị phạt bao nhiêu?
Bạn có thể bị phạt từ 2-3 triệu đồng, hoặc 5-10 triệu đồng nếu tiếp tục vi phạm sau khi bị đình chỉ (Nghị định 124/2015/NĐ-CP).
Thủ tục đăng ký kinh doanh nhà trọ mất bao lâu?
Thời gian xử lý hồ sơ thường là 3-5 ngày làm việc nếu hồ sơ đầy đủ và hợp lệ.
Kinh doanh nhà trọ cần nộp những loại thuế nào?
Nếu doanh thu trên 100 triệu đồng/năm, bạn phải nộp thuế môn bài, thuế GTGT và thuế TNCN. Doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm được miễn thuế.
Cho thuê phòng trọ là một hoạt động kinh doanh phổ biến, nhưng bạn bắt buộc phải đăng ký kinh doanh theo quy định pháp luật, trừ trường hợp cho thuê không thường xuyên, không mang tính thương mại. Việc đăng ký không chỉ giúp bạn tuân thủ pháp luật mà còn tránh các rủi ro pháp lý, như bị phạt tiền hay gặp khó khăn trong quản lý. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về quy định pháp luật khi kinh doanh nhà trọ. Nếu bạn có thắc mắc, hãy liên hệ Công ty Luật Civillaw để được giải đáp!
